วันสารทไทย 2564 ตรงกับวันที่ 6 ต.ค. ถือเป็นขนบธรรมเนียมสำคัญของคนไทยที่ปฏิบัติสืบต่อกันมายาวนาน มักจะจัดขึ้นในราวกันยายน-ต.ค.ของทุกปี ทั้งยังยังเป็นวันรวมเครือญาติที่สมาชิกในครอบครัว ร่วมกันทำบุญสุนทานอุทิศส่วนบุญส่วนกุศลไปให้บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว มีประวัติที่มาที่ไปยังไง ติดตามจากบทความนี้
ทำความรู้จัก “วันสารทไทย” คือวันอะไร?
วันสารทไทยเป็นวันทำบุญสุนทานกลางปีของคนไทย ตรงกับวันแรม 15 ค่ำ ขึ้น 10 บ้างก็นิยมเรียกวันนี้ว่า “วันสารทเดือนสิบ” หรือ “ขนบธรรมเนียมทำบุญสุนทานเดือนสิบ” โดยในแต่ละภาคจะมีชื่อเรียกที่แตกต่างออกไป ดังต่อไปนี้
– ภาคกึ่งกลาง : วันสารทไทย
– ภาคใต้ : งานบุญเดือนสิบ, ขนบธรรมเนียมชิงเปรต
– ภาคอีสาน : งานกุศลข้าวสาก
– ภาคเหนือ : งานตานก๋วยสลาก
วันสารทไทยได้รับอิทธิพลมาจากคติอินเดีย เมื่อไทยรับเข้ามาใช้เป็นส่วนหนึ่งของประเพณีท้องถิ่นแล้ว ก็จะมีความยึดโยงกับความเชื่อเรื่องสังคมทำการเกษตรแล้วก็บรรพบุรุษ โดยมั่นใจว่าการทำบุญให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว รวมทั้งสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เคารพนับถือ จะช่วยดลใจให้ครอบครัวร่มเย็นเป็นสุข ฝนตกตามฤดูกาล พรรณไม้ธัญญาหารสมบูรณ์บริบูรณ์ เก็บเกี่ยวสำเร็จผลิตที่พอใจ แต่ว่าถ้าไม่ยกย่องบรรพบุรุษแล้วก็สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ก็จะได้รับผลที่ตรงกันข้ามกันนั่นเอง
ประวัติวันสารทไทย มีที่มายังไง?
จากหลักฐานในหนังสือพิธีสิบสองเดือน บทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) มั่นใจว่า ขนบธรรมเนียมวันสารทไทยมีมาตั้งแต่ยุคจังหวัดสุโขทัย ส่วนต้นเหตุที่คาดการณ์ว่าได้รับอิทธิพลมาจากอินเดียแล้วก็คติพราหมณ์ เนื่องด้วยในอดีตกาลตอนวันสารทที่จัดในเดือน 10 เมื่อเทียบกับตอนฤดูเก็บเกี่ยวของไทยแล้ว พบว่าเป็นช่วงๆที่ข้าวยังไม่สุก ไม่ใช่ฤดูเก็บผลผลิตของไทย จึงไม่อาจจะทำของหวานกระยาสารทขึ้นมาโดยใช้ผลผลิตในตอนนั้นได้
เมื่อเป็นเช่นนั้น คนไทยจึงปรับปรุงแก้ไขดัดแปลงด้วยการนำข้าวสารเก่า ผสมกับถั่วแล้วก็งา เพื่อใช้ทำของหวานกระยาสารท สำหรับบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ทวยเทพ แล้วก็ผีสาง ที่รอปกป้องรักษาคุ้มครองป้องกันแทนนั่นเอง ถัดมาเมื่อคนไทยหันมานับถือศาสนาพุทธ จึงนิยมทำบุญสุนทานกับภิกษุ เพื่ออุทิศบุญส่วนบุญส่วนกุศลไปให้บรรพบุรุษ รวมทั้งคนตายที่กลายเป็น “เปรต” ให้ได้มีโอกาสมารับส่วนบุญในวันทำบุญสุนทานสารทเดือนสิบนั่นเอง ซึ่งคนใต้จะเรียกวันนี้ว่า “วันทำบุญสุนทานชิงเปรต” นั่นเอง โดยจะต้องมีการจัดสำรับอาหาร ผลไม้ ของหวานพอง ของหวานลา ฯลฯ นำไปทำบุญสุนทาน เพื่อหวังให้วงศ์วานที่ล่วงลับไปแล้ว ได้รับผลบุญในตอนเทศกาลดังที่กล่าวถึงแล้ว
ความสําคัญวันสารทไทย สะท้อนแนวคิดเรื่องอะไรบ้าง?
- การแสดงความกตเวทิตาต่อบรรพชนที่ล่วงลับไปแล้ว มั่นใจว่าในตอนวันสารทเดือนสิบ วงศ์วานที่ตายจากไปแล้ว แต่ว่ายังจำต้องใช้บาปอยู่ จะได้กลับมาหาครอบครัวเพื่อรับส่วนบุญบุญกุศล
- การแสดงความยำเกรงต่อผู้มีบุญคุณ แสดงถึงความสัมพันธ์ระหว่างบรรพชนที่เสียชีวิตไปแล้ว แล้วก็บุตรหลานวงศ์วานที่ยังมีชีวิตอยู่
- การแสดงความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ เนื่องด้วยในตอนวันสารทไทย คนไทยมักจะนิยมนำของหวานกระยาสารท หรือของหวานตามขนบธรรมเนียมของแต่ละท้องถิ่น ไปมอบให้แก่กัน
- การแสดงความยำเกรงต่อธรรมชาติ แม่โพสพ ผีสาง ทวยเทพ (ตามความเชื่อของแต่ละพื้นที่) ที่ช่วยปกป้องรักษาคุ้มครองป้องกันให้ผลิตผลการเกษตรได้ผลดี
- การเสียสละ ทำบุญสุนทาน บริจาคทาน ไม่โลภ ไม่ยึดติด ทั้งยังเป็นการชุบเลี้ยงพุทธศาสนา อนุรักษ์ขนบธรรมเนียมไทยสืบไป
สำหรับกิจกรรมวันสารทไทยที่คนไทยยึดถือปฏิบัติกันทุกปีเป็นการไปวัดทำบุญสุนทาน กรวดน้ำอุทิศส่วนบุญส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับ ด้วยการนำข้าวปลาอาหาร ผลไม้ ของหวานตามขนบธรรมเนียม ไปร่วมใส่บาตรที่วัด ซึ่งการประกอบพิธีวันสารทไทยในแต่ละพื้นที่ ก็อาจมีลักษณะที่แตกต่างออกไป
