11.124 ชั่วโมงช้อปปิ้งคนโสด ย้อนมองจุดเริ่ม ความใหญ่โต ผลที่ตามมา จากการปฏิวัติแวดวงช็อปปิ้งออนไลน์
วันที่ 11 พ.ย. 2564 เดอะสเตรตส์ไทมส์ รายงานว่า ในมาเลเซีย นักช้อปเริ่มชินกับการเฝ้าคอยการลดราคาออนไลน์ครั้งใหญ่อย่างวันที่ 7 ก.ค. (7.7) 9 เดือนกันยายน (9.9) หรือ 12 ธันวาคม (12.12)
หรือแม้กระทั้งใน “วันคนโสด” 11 พ.ย. ซึ่งเป็นจุดเริ่มของโปรโมชั่นวันเลขคู่ทั้งหลายทั้งสิ้น
ในประเทศจีน นักศึกษามหาวิทยาลัยที่ยังไม่มีคู่ครองจะเฉลิมฉลองวันนี้ โดยขนานนามว่าเป็น “วันต่อต้านวาเลนไทน์” ก่อนที่จะร้านขายปลีกออนไลน์อย่าง “อาลีบาบา” จะจับเอาวันสำหรับเหล่าคนโสดนี้มาเผยแพร่ให้เป็นที่รู้จักในฐานะ “เทศกาลช้อปปิ้งออนไลน์”
ปัจจุบันนี้เทศกาลช้อปปิ้งดังที่กล่าวมาแล้วข้างต้นปรับปรุงกระทั่งเป็นที่รู้จักในชื่อ 11.11 แล้วก็ถูกใช้อย่างกว้างขวางเพื่อให้เหมาะสมกับความอยากของชาวมาเลเซีย เป็นต้นว่าการสตรีมรายละเอียดแล้วก็เกมแบบสด เพื่อรองรับความเบิกบานใจแล้วก็นำความสำราญมาสู่ผู้ซื้อ ที่นอกเหนือไปจากแนวทางการขายเชิงธุรกรรม
ย้อนกลับไปในปี 2555 เมื่อแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซ Lazada (ลาซาด้า) ได้เข้าถึงมาเลเซีย การซื้อของออนไลน์เพียงอย่างเดียวนั้นเกิดเรื่องแปลกใหม่สำหรับตรงนั้น วิสาหกิจขนาดกึ่งกลางแล้วก็ขนาดย่อม (SMEs) แล้วก็แบรนด์ต่างๆยังคงระมัดระวังในประเด็นนี้ เหมือนกับผู้ซื้อชาวมาเลเซีย
แม้ว่าจะไม่ค่อยมีใครรู้จักนัก แต่ว่าลาซาด้าได้เปิดตัวแนวทางการขาย 11.11 ครั้งแรกในปี 2556 โดยได้รับแรงดลใจจากเทศกาลช้อปปิ้งออนไลน์ที่บรรลุความสำเร็จอย่างล้นหลามของจีน โดยเรียกว่าสัปดาห์ปฏิรูปออนไลน์ (Online Revolution Week) กระทั่งเปลี่ยนเป็นที่นิยม
11.11 เอฟเฟกต์
11.11 เป็นวันที่ยอดจำหน่ายในอีคอมเมิร์ซเยอะที่สุดในรอบปี มีการยกระดับอุตสาหกรรมสู่มาตรฐานแล้วก็มาตรฐานใหม่ทุกปี
ปี 2563 ลาซาด้าทำลายสถิติเทศกาลช้อปปิ้ง 11.11 โดยมีผู้ใช้มากยิ่งกว่า 40 ล้านคนแล้วก็ผู้ขาย 400,000 รายที่เข้าร่วมในการขายวันเดียวทั่วทั้งยังภูมิภาค ผู้ขายกว่า 8,000 ราย ซึ่งส่วนมากเป็น SMEs ทำเงินได้มากกว่า 10,000 เหรียญสหรัฐ (41,600 ริงกิต) ภายในช่วงระยะเวลา 1 วัน
11.11 ได้เปลี่ยนเป็นงานสำคัญสำหรับผู้ขายออนไลน์เป็นจำนวนมากแล้วก็ผู้ที่บรรลุความสำเร็จใช้เวลาเกือบจะหกเดือนในการเตรียมความพร้อมล่วงหน้าสำหรับวันชี้ชะตา พวกเขาใช้เวลานี้เพื่อหาออร์เดอร์ จ้างพรีเซนเตอร์ แล้วก็สร้างการเข้าชมสำหรับหน้าออนไลน์ของตัวเอง เพื่อนำไปสู่แนวทางการขายครั้งใหญ่ที่สุดแห่งปี
สำหรับบางบุคคล เทศกาลช้อปปิ้งวันเดียวนี้ เป็นขณะที่พวกเขาสามารถเก็บยอดจำหน่ายได้มากที่สุดในรอบปี แล้วก็ยังเป็นจังหวะที่จะทำให้ทุกสายตาในประเทศมองเห็นธุรกิจของพวกเขา เนื่องจากเมื่อปริมาณการใช้แรงงานบนลาซาด้าถึงขีดสุด แบรนด์ต่างๆจะได้เจอกับลูกค้ากลุ่มใหม่ แล้วก็แนวทางการขายในวัน 11.11 อาจทำให้คนซื้อที่ซื้อครั้งเดียวเปลี่ยนเป็นลูกค้าที่กลับมาซื้อซ้ำตลอดทั้งปี
ทั้งหมดนี้เป็นผลพวงที่ 11.11 มีต่อธุรกิจ
ภายใน 1 วัน แบรนด์หรือสินค้าบางทีอาจเปลี่ยนเป็นที่นิยม ทำให้ผู้ขายออนไลน์สามารถขยายธุรกิจของตัวเองได้อย่างรวดเร็วในชั่วช้าข้ามคืน
หนึ่งในผู้ขายของในลาซาด้า เผยออกมาว่า “ก่อนหน้าที่ผ่านมาพวกเราเป็นร้านค้าบนเฟซบุ๊ก แต่ว่ากับลาซาด้า พวกเราสังเกตว่าพวกเราสามารถเข้าถึงผู้คนได้มากขึ้น เนื่องจากเป็นแพลตฟอร์มที่ปลอดภัยกว่า เนื่องจากมีการป้องกันคนซื้อ จริงๆแล้ว ยอดจำหน่ายของพวกเราเพิ่มขึ้น 800% ในปีแรกที่พวกเรามีส่วนร่วมในการขาย 11.11”
11.11 เกิดเรื่องธุรกิจสิ่งเดียวไหม ?
เอบีซีนิวส์ ตอบกล้วยๆว่า “ไม่” นอกจากการช้อปปิ้งแล้ว ยังมีการจัดกิจกรรมทางวัฒนธรรมในคืนวันที่ 11 พ.ย.อีกด้วย
แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซหลายแห่งจัดงานกาล่าสุดเลิศ เคยมีศิลปินดังอย่าง “เทย์เลอร์ สวิฟต์” แล้วก็ “ฟาร์เรลล์ วิลเลียมส์” ร่วมงานในปีกลายๆด้วย ทั้งยังตัวรายการยังได้ออกอากาศทางโทรทัศน์ดาวเทียมระหว่างประเทศ แล้วก็แพลตฟอร์มสตรีมมิ่งออนไลน์ ซึ่งเย้ายวนใจผู้ชมหลายพันล้านคน
ปี 2563 “เคหน เพอร์รี” ศิลปินดังอีกคน ได้ส่งคลิปไปที่งานกาล่าดินเนอร์ในจีนเพื่อเฉลิมฉลองวันคนโสด
ด้วยส่วนลดแล้วก็โปรโมชันจากเหล่าเซเลปมากมาย ทำให้วันคนโสดไม่ได้มีไว้สำหรับผู้ซื้อคนจีนแค่นั้น สุดท้ายแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซในเครืออาลีบาบายังได้นำวันคนโสด มาสู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ด้วย ซึ่งรวมถึงไทยแล้วก็สิงคโปร์
ทำไมนักช้อปคนจีนถึงมากมาย
สำหรับนักช้อปคนจำนวนไม่น้อย การใช้จ่ายตามแรงกระตุ้นที่นำโดยวัฒนธรรมบริโภคนิยม เป็นสิ่งที่ไม่บางทีอาจต้านได้ นักช้อปคนจีนบางบุคคลถึงกับล้อเลียนด้วยมุก “ตัดมือ” เพื่อหยุดพวกเขาจากการซื้อ
“หยาง เจี้ยงหลัน” นักจิตวิทยา เตือนว่าผู้ซื้อบางทีอาจกำลังทุกข์ระทมแสนสาหัสจากความแปลกในการซื้อที่ขู่เข็ญซึ่งมีสาเหตุมาจากอารมณ์ด้านลบ
หยางยังพูดถึงผลพวงจาก “การกระทำการซื้อของอย่างคุ้มคลั่ง” ว่า คนวัยหนุ่มสาวบางทีอาจใช้วันคนโสดเพื่อบรรเทาแรงกดดันในชีวิต
“การช้อปปิ้งอย่างคุ้มคลั่ง บางทีอาจเป็นแนวทางบรรเทาความตึงเครียดแล้วก็ให้รางวัลตัวเอง”
อย่างไรก็ดี คุณเชื่อว่าวันคนโสดจะยังคงเป็นงานทางวัฒนธรรมแล้วก็ธุรกิจในระยะยาว
ปีนี้เศรษฐกิจจีนชะลอตัว
ซีเอ็นเอ็น บิสซิเนส รายงานว่า ถึงแม้ 11.11 จะสร้างรายได้นับหมื่นล้านเหรียญสหรัฐให้กับอาลีบาบา แต่ว่าดูท่าปีนี้บริษัทจะค่อนข้างระมัดระวังการใช้จ่ายมากยิ่งกว่าปีกลายๆจากภาวะเงินเฟ้อที่เพิ่มขึ้น ท่ามกลางภาวะเศรษฐกิจที่ชะลอตัว แล้วก็การบังคับใช้กฎที่ต้องปฏิบัติที่เข้มงวด
อาลีบาบาแล้วก็ JD.com บางทีอาจทำสถิติยอดจำหน่ายใหม่ในปีนี้เหมือนปกติ นักวิเคราะห์จาก Citi คาดหมายว่าปริมาณสินค้ารวม (GMV) ของอาลีบาบาจะสูงถึง 578,000 ล้านหยวน หรือราว 90,000 ล้านดอลลาร์ ในช่วง 124 ชั่วโมงแรกของพ.ย. หรือเพิ่มขึ้น 15% เมื่อเทียบกับปีที่แล้ว
แต่ว่าอัตราการเติบโตนั้นคาดว่าจะช้ากว่าปีที่ผ่านมามาก เนื่องจากปีที่แล้วอาลีบาบาโพสต์เพิ่มขึ้นถึง 26% นักวิเคราะห์ของ Citi ยังคาดหมายว่าการเติบโตของ GMV ของ JD.com สำหรับช่วงการซื้อสินค้า จะลดเหลือ 22-26% น้อยกว่าปีที่แล้ว ซึ่งอยู่ที่ 33%
นักวิเคราะห์ของ Citi เขียนในรายงานปัจจุบันว่า แคมเปญต่างๆยังผลักดันแนวทางการขายได้ ผู้ซื้อมีความต้องการที่แข่งเข้มแข็ง ถึงแม้พกเขาจะมีความระวังจากผลพวงทางด้านเศรษฐกิจ
เศรษฐกิจของจีนเติบโตในอัตราที่ช้าที่สุดในรอบปี เนื่องจากปัญหาด้านพลังงาน การหยุดชะงักของการขนส่ง แล้วก็วิกฤตด้านอสังหาฯที่ทวีความร้ายแรงขึ้น ทำให้เกิดผลเสียต่อประเทศที่มีขนาดเศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับสองของโลก
ในเวลาเดียวกัน อัตราเงินเฟ้อของจีนก็เพิ่มขึ้น ส่งผลต่อกำไรแล้วก็กำลังซื้อของผู้ซื้อ รวมถึงกรณีที่ทุนสินค้าที่ออกจากโรงงานในจีน พุ่งขึ้นอีกเป็นประวัติการณ์เมื่อเดือนที่ผ่านมา
เมื่อตุลาคม ดรรชนีราคาผู้สร้างของจีนพุ่งขึ้น 13.5% เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีที่แล้ว อย่างไรก็ดี มีสัญญาณบอกว่าทุนที่สูงขึ้นนั้นกำลังน้อยลง
ส่วนดรรชนีราคาผู้ซื้อของจีนเพิ่มขึ้น 1.5% จากช่วงเดียวกันของปีที่แล้ว หรือเพิ่มเป็นสองเท่าของเดือนที่แล้วหน้า แล้วก็เป็นอัตราการเพิ่มขึ้นที่เร็วที่สุดนับจากกันยายนปีที่แล้ว
11.11 ทำให้เกิดปัญหามลภาวะ
รอยเตอร์ส รายงานว่า ถึงเวลาเลิกงานช้อปปิ้งที่ใหญ่ที่สุดในโลก ถึงแม้อาลีบาบาจะเริ่มเทศกาล 11.11 ไปแล้ว แล้วก็ต้องการให้เทศกาลคราวนี้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมเพิ่มมากขึ้น แต่ว่ามหกรรมนี้ไม่ตรงกันกับเป้าหมายด้านสิ่งแวดล้อมของทางการจีนเยอะขึ้นเรื่อยๆหากอาลีบาบาเป็นจริงเป็นจังกับความยั่งยืน การไม่มีความสนใจการบริโภคที่มากเกินความจำเป็น จะทำให้เกิดปัญหามากยิ่งกว่าการแก้ไขปัญหา
จากกระแสการช้อปอย่างยิ่งใหญ่ที่เกิดขึ้น เป็นผลงานที่น่าประทับใจ ซึ่งเกี่ยวกับคนงานหลายล้านคนในการจัดการบรรจุภัณฑ์หลายพันล้านชิ้น หน่วยงานด้านลอจิสติกส์ของอาลีบาบาระดมเครื่องบิน 3,000 ลำระหว่างงานปีที่แล้วเพื่อขนส่งสินค้า แล้วก็ปีนี้ได้พรีสต็อกสินค้าจากต่างแดนไปแล้วกว่า 300 ล้านชิ้น จำนวนดังที่กล่าวมาแล้วข้างต้นมีต้นทุนด้านสิ่งแวดล้อม แม้ว่าจะมองน้อย
กรีนพีซเคยประมาณการว่า การขนส่งข้าวของในวันคนโสด เมื่อปี 2559 สร้างก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ปริมาณ 52,400 ตัน รายงานปัจจุบันเมื่อปี 2562 คาดหมายว่าปริมาณวัสดุบรรจุภัณฑ์ที่ใช้โดยอีคอมเมิร์ซแล้วก็ภาคการจัดส่งจะเพิ่มขึ้นมากยิ่งกว่าสี่เท่าเป็น 41.3 ล้านตัน จากปี 2561 ถึงปี 2568
ในส่วนของอาลีบาบามีแผนที่จะลดการปลดปล่อยคาร์บอนที่เกี่ยวกับการสั่งซื้อลง 30% ในปีนี้ แม้ว่าจะไม่มีการเปิดเผยจำนวนที่แท้จริงก็ตาม โดยแนวทางการลดการปลดปล่อยคาร์บอนบางทีอาจเป็นบริการรีไซเคิล หรือการตั้งศูนย์ข้อมูลที่ใช้พลังงานหมุนวน หรือแม้กระทั้งอัลกอริทึมที่จับคู่สินค้ากับพัสดุภัณฑ์ที่มีขนาดเหมาะสมเพื่อลดขยะ
นอกเหนือจากนั้น บริษัทยังเสนอบัตรกำนัลมูลค่า 100 ล้านหยวน (15,600,000 เหรียญสหรัฐ) สำหรับแบรนด์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ด้วย
ประเด็นนี้นับว่าเป็นเรื่องที่น่าชอบใจ ยิ่งในช่วงที่มีการสัมมนา COP26 ที่เมืองกลาสโกว์ของสก็อตต์แลนด์ ซึ่งผู้นำ สี จิ้นผิง ได้ตั้งเป้าให้จีนลดการใช้คาร์บอนในปี 2603
วันคนโสด ยังอยู่ได้ยืนยาวกว่าเป้าหมายเดิมที่ตั้งไว้เพียงกลไกทางการตลาด และไม่ได้มีความสลักสำคัญกับการคลังในทุกวันนี้ เนื่องจากธุรกรรมที่เกิดขึ้นในปีที่แล้วคิดเป็นเพียง 6% ของผลรวมงบประมาณอาลีบาบา
